نقایص مادرزادی حالب
حالب یا میزنای (Ureter) لوله هایی هستند که ادرار را از کلبیه ها به مثانه میبرند. در حالت نرمال ما دو میزنای داریم، یکی لوله ای که کلیه چپ را به مثانه وصل میکند و دیگری لوله ای که کلیه راست را به مثانه وصل میکند.
نقایص مادرزادی حالب چه عوارضی ایجاد میکند؟
انواع مختلف نقایص مادرزادی حالب وجود دارد که بسیاری از آنها:
- جریان ادرار را ضعیف یا مسدود میکنند
- به ادرار امکان برگشت از مثانه به کلیه میدهند
هر گونه نقص حالب که باعث کند شدن یا مسدود شدن جریان ادرار شود میتواند منجر به راکد شدن ادرار شود. حاصل این اتفاق عفونت ادراری یا تشکیل سنگ کلیه است. مسدود شدن جریان ادرار باعث افزایش فشار داخل کلیه و صدمه دیدن آنها به مرور زمان میشود.
رفلاکس ادراری معمولا زمانی اتفاق می افتد که نقایص حالب محل اتصال حالب به مثانه را درگیر نموده باشد. در حالت طبیعی محل اتصال حالب به مثانه به نحوی است که ادرار تنها میتواند از کلیه به مثانه بریزد و این مسیر یک طرفه است.
اما در نقایص محل اتصال حالب به مثانه، ادرار میتواند به کلیه برگردد. رفلاکس ادراری میتواند یک طرفه و یا دو طرفه باشد.
رفلاکس ادراری و یا عفونت های مکرر باعث آسیب دیدگی کلیه ها و حالب به مرور زمان میشود. آسیب دیدن کلیه منجر به بالا رفتن فشار خون و در موارد نادر نارسایی کلیه میشود.
انواع نقایص مادرزادی حالب
ناهنجاریهای حالب عبارتند از:
- حالب اضافی
- تنگی یا گشادی حالب
- جا به جایی حالب
- برامدگی انتهای پایینی حالب که به مثانه میرسد
- بسیاری از کودکانی که نقص مادرزادی حالب دارند، نقص مادرزادی کلیه نیز دارند.
تشخیص نقص مادرزادی حالب
- سونوگرافی در بارداری
- سیستو اورتروگرافی در حین تخلیه ادرار
پیش از تولد کودک نقایص حالب اغلی در سونوگرافی تشخیص داده میشوند.
پس از تولد اگر پزشک به نقایص حالب مشکوک شود، سونوگرافی از کلیه ها، حالب و مثانه پیش و پس از ادرار کردن کودک انجام میدهد.
سپس معمولا آزمایش سیستواورتروگرافی در حین ادرار کردن و تخلیه ادرار انجام میشود. در این روش یک کاتتر از طریق پیشابراه وارد مثانه میشود و مایع رنگی مخصوصی (ماده حاجب) در مثانه میریزد که در عکس اشعه ایکس متمایز دیده میشود.
سپس پیش و پس از ادرار کردن کودک تعدادی عکس اشعه ایکس گرفته میشود.
روش های درمان نقایص مادرزادی حالب چیست؟
گاهی اوقات درمان با آنتی بیوتیک (چرک خشک کن) برای پیشگیری داده میشود. گاهی نیز عمل جراحی لازم است.
روش درمان بستگی به نوع نقص حالب و شدت عوارضی که ایجاد کرده است دارد. کودکانی که معدودی علائم دارند و هیچ عوارضی برایشان ایجاد نشده است معمولا نیازی به درمان ندارند.
کودکانی که مرتبا دچار عفونت دستگاه ادراری میشوند و یا علائم آسیب دیدن کلیه را نشان میدهند معمولا باید تحت درمان قرار بگیرند. اگر علائم خیلی شدید نیست دکتر ممکن است آنتی بیوتیک برای پیشگیری از عفونت تجویز نماید.
کودکانی که علائم شدیدی دارند ، معمولا نیاز به عمل جراحی برای اصلاح نقص حالب دارند تا پس از آن ادرار به درستی تخلیه شود.
دکتر علیرضا سینا
متخصص جراحی کلیه،مجاری ادراری و تناسلی (اورولوژی)
فلوشیپ فوق تخصصی ارولوژی کودکان و اختلالات ادراری مادرزادی